بافت فرش ذهنی ویستی هنری که رو به فراموشی است

به گزارش واحد رصد فضای مجازی پایگاه اطلاع رسانی شهرستان خوانسارچشمه سار، وجود بیش از۱۹۲ رشته صنایع دستی در استان اصفهان باعث شده تا این استان علاوه بر پایتخت فرهنگی ایران به عنوان پایتخت صنایع دستی کشور نام بگیرد اما حال صنایع دستی این شهر که هنر در سراسر آن موج می زند مدتهاست خوب نیست و برگزاری جلسات و حرفهای رنگین بدون عمل نتوانسته گره ای از گره های کور این صنایع دستی باز کند.

روز جهانی صنایع دستی بهانه ای شد تا با متولیان این امر به گفتگو نشسته و گوش شنوایایی برای شنیدن دغدغه ها و کمبود های شان باشیم. احمد ادیب معاون صنایع دستی استان اصفهان با اشاره به اینکه صنایع دستی خارجی چینی و پاکستانی در بازار میدان امام زیاد به چشم می خورد افزود:در سال های گذشته دولت مصوب کرد تا میدان امام (ره) از صنایع دستی چینی و قاچاق که ضربه مهلکی به صنایع دستی اصیل وارد می کنند پاک شود که در محوطه میدان صنایع دستی از این قبیل وجود ندارد اما متاسفانه در خیابان های همجوار میدان امام هنوز عرضه این صنایع دستی منع قانونی ندارد.

وی ادامه داد: نمایندگان مجلس باید برای ساماندهی واردات صنایع دستی خارجی در تمام کشور چاره اندیشی کنند و ممنوعیت فروش صنایع دستی تقلبی و قاچاق در تمام فروشگاههای کشور اعمال شود.

به گفته وی، واردات صنایع دستی از مبادی قانونی کشور و با دریافت گواهی سلامت از سازمان استاندارد، هیچ مشکلی برای صنایع دستی داخلی ایجاد نمی کند.

وی از توسعه بازارهای هدف صادرات صنایع دستی استان اصفهان خبر داد و گفت: تلاش می شود که صنایع دستی استان اصفهان به کشورهای آمریکای جنوبی، شمال آفریقا و آسیای میانه نیز صادر شود.

ادیب تصریح کرد: صنایع دستی استان اصفهان همچنان بازارهای سنتی خود در کشورهای اروپای غربی، فرانسه، آلمان، ایتالیا و حوزه خلیج فارس را حفظ کرده است.

این در حالیست که فیض اللهی رییس اتحادیه صنایع دستی اصفهان معتقد است هنوز نتوانسته ایم بازارهای هدف را شناسایی کرده و بر طبق سلیقه کشورهای مختلف صنایع دستی مختلف را تهیه و به فروش برسانیم.

وی ادامه داد:کشورهایی مانند چین به موفقیت رسیده اند و در مدت زمانی کوتاه برای هر کشور کالایی که با سلیقه مردم آن جور است را تهیه و عرضه کرده است به همین خاطر بازار را در کشورهای مختلف در دست گرفته است.

وی همچنین حفظ حرمت میدان جهانی امام(ره) توسط اصناف را خواستار شد و گفت: با توجه به اینکه کاربری فروشگاه های واقع در میدان امام (ره) صنایع دستی تعیین شده است نباید برای فعالیت خرازی ها در این میدان مجوز صادر کرد.

وی تصریح کرد: با توجه به موقوفه بودن این فروشگاه ها، متولی آنها باید در قراردادها و واگذاری این فروشگاه ها دقت بیشتری کند.

وی همچنین از ثابت بودن بودجه ۴۰۰میلیون تومانی معاونت صنایع دستی استان اصفهان از پنج سال پیش تاکنون گفته و یاد آور شد:میزان تحقق این بودجه در سال گذشته ۱۹ درصد بود.

ادیب با بیان اینکه این معاونت با تمام محدودیت های بودجه ای به تعهدهای خود عمل کرده است، اظهار کرد: در هشت سال گذشته هیچ رشته ای از صنایع دستی استان اصفهان منسوخ نشده و حتی تعدادی از رشته های در معرض خطر صنایع دستی نیز مستند سازی و احیا شده است.

رشد صنایع دستی نیاز به کار پژوهشی دارد

رییس اتحادیه صنایع دستی اصفهان در رابطه با اینکه درحال حاضر وضعیت صنایع دستی اصفهان نسبت به گذشته مناسب است خاطر نشان کرد:بیش از ۶۰ درصد صنایع دستی کشور در اصفهان است اما متاسفانه نتوانسته جایگاه مناسبی را از آن خود کند.

غلامعلی فیض اللهی در ادامه گفته های خود از این مسیله سخن به میان آورد که در رابطه با افزایش توریست در شهر برنامه هایی ریخته شده اما راجع به صنایع دستی متاسفانه اقدام درخوری انجام نشده است.

وی با بیان اینکه بهبود وضعیت صنایع دستی نیاز به توجه مدیران کلان و مسوولان اصلی دارد افزود: متاسفانه زیر ساخت ها در بخش صنایع دستی فراهم نیست و آمار متفاوتی که از سوی مدیران اعلام می شود نشان دهنده این مسئله است که واقعیت ها در این بخش به طور واضح بیان نشده اند.

وی با تا کید براینکه شاغلان در این حرفه تعداد کمی نیستند اما موفق به در دست گرفتن بازار نشده ایم افزود:متاسفانه افراد چندان در حرفه های هنری از نظر مالی تامین نمی شوند به همین خاطر تعداد شاغلان در صنایع دستی روز به روز کمتر می شود.

به گفته وی،برای اینکه بفهمیم سیستم صنایع دستی چه نیازهایی دارد باید بررسی های کارشناسی انجام شود و این درحالیست که از کارهای پژوهشی خبری نیست و جلسات متعدد هم کار گشای مشکلات نیست و این در حالیست که اگر بخواهیم صنایع دستی به صورت ریشه ای رشد کند کار پژوهشی می طلبد.

وی اظهار داشت:در حال حاضر آمار دقیقی از افراد شاغل در این عرصه وجود ندارد اما به طئر تقریبی حدودا ۲۵هزار نفر در صنایع دستی اصفهان مشغول به کار هستند.

وی از این مسئله سخن به میان آورد که هنوز نتوانسته ایم آنطور که باید و شاید هنرهای دستی خود را به توریست ها معرفی کنیم چرا که این کار نیاز به ذائقه شناسی دارد همچنین بازارهای کشورهای دیگر را به همین خاطر نتوانسته ایم در دست بگیریم چرا که این کار نیز نیاز به برگزاری نمایشگاه و معرفی صنایع دستی با کیفیت ایران به مردم دیگر کشورها دارد و مدیران و سفرای ایران در این کشورها می توانند با برگزاری نمایشگاههای سالانه در این موضوع یاری رسان باشند که متاسفانه اقدامی در این خصوص صورت نمی پذیرد.

وی از کشور چین یاد کرد و افزودد:کشور چین پیش از تولید هر کالایی بازار هدف خود را شناسایی می کند و بر اساس علاقه مردمان کشورهای مختلف اقدام به تولید صنایع دستی با طرح های مختلف کرده است و این رمز موفقیت کشور چین به حساب می آید که کشورهای دیگر از آن بی بهره اند.

فرش‌بافی، هنری فراموش‌شده در صنایع دستی کشور

در میان مجموع صنایع دستی که در کشور ما وجود دارد فرش هنری است که به دلیل ظرفیت‌های نهفته در خود می‌تواند به راحتی با درآمدهای حاصل از صنعت نفت رقابت کند و منبع خوبی برای درآمدزائی کشور باشد اما این موضوع به اماها و اگرهایی وابسته است که فعلا خبری از آنها نیست.

می‌توان به جرأت گفت در دل هنر فرش، دنیائی شاد با رنگ آمیزی‌هائی که هر کدام از طرح و نقشه‌های خود را دارد بیان می‌کند.

طرح و نقشه‌هائی که با اصالت خود نشان می‌دهد به چه منطقه و دورانی متعلق است، وقتی به بازار فرش فروش‌ها می‌رویم و زیبایی نقش‌هائی را می‌بینیم که با دستان هنرمندانی توانمند بافته شده است.

اما مهم‌تر از آن، زمانی است که می‌بینیم بافنده‌ای که با سوی چشمان خود، هر بار دیدن نقشه‌ها و ترنج‌ها و با دستان پینه بسته خود، بر دار قالی نشسته و رج‌ها و گل‌ها را یکی یکی می‌بافد، تلنگری زده می‌شود که حتی بر روی این فرش‌های نفیس هم نباید راه رفت این هنر باید قاب شود و از دیدن آن لذت برد، آخر آن هم حرمتی دارد….

جوشش و فوران عشق در هنرمند سبب می‌شود آثاری بدیع خلق کند که ماندگاری آن در تمامی اعصار و دوران را تضمین می‌کند.

هنر فرش بر روی یک خط مستقیم

خیلی وقت است که بر روی خروجی سایت‌ها و روزنامه‌ها نوشته بودند که هنر فرش در حال نابودی بوده و باید اشاره کرد مطبوعات مدتی میزبان تیترهایی بود که با خواندن آنها روح هنر و هنرمند را رنجش می‌داد و روز جهانی صنایع دستی فرصتی است که این هنر متعالی را بازخوانی کنیم.

در حال حاضر با اقداماتی که صورت گرفته، شاید به شدیدی آن رکود قبل در فرش نباشیم اما با واکاوی در صادرات و فروش فرش در دوره‌های مختلف می‌توان به این نتیجه رسید که هنر بدیع فرش نسبت به ۱۵ سال گذشته هم‌چنان بر روی یک خط در حال حرکت است.

اگرچه هنر فرش‌بافی در روزگاران قدیم، یکی از هنرهای مهم ایران به شمار می‌رفته اما با گردش در این هنر، تنها چیزی که به چشم می‌خورد، روال یکسان این هنر و صنعت در یک خط مستقیم بوده و بهتر است بگوئیم پیشرفت و رشد زیادی نداشته است.

زمانی هنر فرش در صدر بود اما حالا نه!

بر اساس نظرکارشناسان، ۲۰ سال پیش در بازار جهانی فرش و نمایشگاه‌های خارجی، فرش‌های ایرانی و فروشندگان آن به حدی فراوان بودند که سایر کشورهای شرکت کننده همیشه در اقلیت مطلق بودند و سهم ایران بسیار بیشتر از دیگران بود، اما در حال حاضر با نگاهی به بازارها و نمایشگاه‌های مختلف و متنوع خارجی همان‌ها رشد قابل ملاحظه‌ای داشته‌اند که اگر با همین آهنگ به رشد خود ادامه دهند دیری نمی‌پاید که فرش ایران به کنجی از بازار جهانی فرش دستباف رانده می‌شود!

هنری که با وجود همه مشکلات اقتصادی هنوز جای خود ایستاده است

به گفته چند تن از مسئولان، کارشناسان و دست اندرکاران هنرو صنعت فرش، در دهه اخیررقیبانى همچون فرش‌هاى چینى پیدا کرده اما هرگز بازار فروش و صادرات آن به دلیل وجود بازارهاى مشتاق فرش ایرانى، توقف نداشته است.

اگر چه صنعت فرش ایران تا سال ۸۱ رتبه نخست را در سبد کالاهاى غیر نفتى کشور داشت اما بعد از آن دچار نزول رتبه شد به گونه‌اى که هم اکنون داراى رتبه دهم است.

علی بردبار، فروشنده قدیمی فرش در اصفهان در این باره می‌گوید: با وجود نوسان‌های مختلف، هنوز فرش ایرانی طرفداران خاص خود را دارد و کسانی که اهل هنر بوده و هنردوست هستند، با تمام موانع، باز هم فرش ایرانی را انتخاب می‌کنند.

فرش می‌تواند با صنعت نفت رقابت کند

این فروشنده فرش درباره رقابت‌های هنر با صنعت نفت گفت: هنر فرش که با فرهنگ و تمدن و آداب و رسوم و سنن ما مرتبط بوده، نقش سازنده‌ای در صادرات غیر نفتی دارد و با تبلیغات صحیح برای آن می‌توان سهم بزرگی در بازار جهانی داشت.

بردبار به یک کاتالوگ معرفی فرش اشاره کرد و گفت: ما برای معرفی فرش ایرانی یک کاتالوگ ۲ زبانه انگلیسی و چینی آماده کرده‌ایم، این کاتالوگ معرفی تولید فرش از ابتدا تا انتها را در برداشته و به معرفی فرش‌های ایرانی و اصالت آن پرداخته است، چرا که این کاتالوگ جنبه اقتصادی آن نامحسوس و جنبه شناخت و معرفی در آن بیشتر است.

فرش از نقش مهم و قابل توجهی از منظر اقتصادی و معیشتی برخوردار بوده به نوبه خود جایگاه ویژه‌ای در اقتصاد برخی خانوارها ایفا می‌کند، اگر چه شرایط به گونه‌ای است که یک بافنده از طریق فرش نمی‌تواند امرار معاش کند اما با مدیریت و بازاریابی و تبلیغات فرش ایرانی می‌توان در بازار جهانی حضوری پر رنگ‌تری داشت.

فرش‌هائی که بدون نقشه بافته می‌شوند

فرش‌هائی همانند فرش اصفهان و تبریز و برخی از مناطق کشور شناخته شده هستند اما جالب است بدانید در استان اصفهان فرش‌هائی بافته می‌شده که خاص آن منطقه بوده و در بین مردم شناخته شده نیست.

از این قبیل فرش‌ها می‌توان به فرش ویست (یاوری) در روستای ویست اشاره کرد، روستای ویست در ۲۰ کیلومتری بعد از شهر خوانسار از توابع استان اصفهان در منطقه‌ای کوهستانی بوده و در این منطقه فرش‌هائی بافته می‌شود که بدون نقشه هستند و بافنده از حفظ آنها را می‌بافد، طرح‌ها و نقشه‌هائی که از ذهن بافنده نشات گرفته و جالب اینکه همه بافنده ها همان طرح‌ها را بدون هیچ کم و کاستی می‌بافند، در سال‌های گذشته کشور آلمان از مشتریان و خواهان این فرش ذهنی بوده است.

اما مسئله‌ای که وجود دارد، این است که بافت فرش ویستی که برگرفته از ذهن بوده و بدون نقشه است، در حال فراموشی است و در این روستا شاید سالی یک بار بافته می‌شود.

بردبار درباره این فرش ذهنی می‌گوید: متاسفانه به همین شکل بوده و برخی فرش‌ها اصلا به مردم معرفی نشده و این موضوع می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد اما شاید در آینده باز این فرش ذهنی با رویکردهای جدید به بازار بیاید.

اکرم عمادی، بافنده فرش ذهنی ویستی نیز در این زمینه می‌گوید: خیلی وقت است که در این روستا این فرش زیاد بافته نمی‌شود نسل جوان که دیگر این فرش‌ها را نمی‌بافند، قدیمی‌ها هم دیگر حوصله بافتن فرش را ندارند.

فرش از همان مقوله‌هائی است که با پیچ و خم‌هائی که وجود دارد، نسبت به سایر هنرهای دستی با وجود مشکلات مالی و تحریم‌ها، هنوز هم مانند یک سرو ایستاده و می‌تواند با همین ایستادگی سهم بزرگی در درآمدزائی کشور داشته باشد.

با رسیدگی و بررسی ظرفیت‌هائی که در این هنر یافت می‌شود، می‌توانیم باز هم در رده نخست این هنر در سبد کالاهاى غیر نفتى کشور باشیم.