انتخاب اندازه مناسب فرش دستباف ایرانی براساس ابعاد و چیدمان فضا

قدمت هنر فرشبافی در ایران به بیش از 2500 سال قبل برمی‌گردد. فرش و قالی دستبافت ایرانی در ابتدا کالایی ضروری بود که برای پوشاندن کف چادرهای عشایر بافته می‌شد و از آنها در برابر سرما و رطوبت محافظت می‌کرد. هنر قالیبافی از دل جنگ‌ها و هجوم‌های بی‌وقفه جان سالم به در برد و به مرور نسل در پی نسل پیشرفت کرد و مهارت و تکنیک قالیبافان ارتقاء یافت تا در نهایت به هنر و پیشه‌ای بین‌المللی تبدیل شد که طرح‌ها و الگوهای گوناگون آن هر سلیقه‌ای را راضی می‌کرد. فرش دستباف ایرانی از دیرباز همواره از متنوع‌ترین پوشش‌ها برای زینت بخشی به فضای داخلی خانه ها بوده است. این هنر علاوه بر تنوع در طرح و رنگ و ساختار، از تنوع در ابعاد و اندازه و حتی فرم‌های گوناگون برخوردار است. در ادامه انواع سایزها و شکل فرش ایرانی معرفی شده است:

سایز و شکل فرش دستباف ایرانی

اندازه و شکل به یک گروه طبقه‌بندی تعلق دارد، چون ارتباط یک به یکی بین اندازه و شکل وجود دارد. فرش و قالی دو واژه‌ای هستند که به تناوب به جای هم به کار برده می‌شوند و حتی متخصصین نیز آنها را اشتباه به کار می‌برند، بنابراین لازم است که تعریف دقیقی از فرش و قالی ادامه دهیم. فرش معمولاً به پوششی ماشینی اشاره دارد که کل کف را می‌پوشاند. اما قالی معمولاً برای بافت‌های دستی یا ماشینی به کار برده می‌شود که فقط بخشی از کف را می‌پوشاند. البته ما نیز در این مقاله قالی و فرش را به جای هم کار برده‌ایم.

قالی

قالی معمولاً به بافتی دستی به اندازه 3.2 متر مربع اشاره دارد.

فرش

ابعاد فرش بزرگتر از 3.2 مترمربع است.

قالیچه

قالیچه (قالی کوچکتر) معمولاً در دو سایز ذرع و نیم (130 × 80 cm) و ذرع و چارک (150 × 90 cm) بافته می‌شود. اسم سایز و ابعاد در خرید و فروش فرش کاربرد دارد. به همین دلیل باید با اصطلاحات مربوط به سایز فرش آشنا شوید

• قالی بسیارکوچک: پادری، پاتختی و پشتی در ابعاد 60 × 80 cm و 90 × 60 cm
• قالی کوچک: ذرع و چارک، در ابعاد تقریبی 80 × 130 cm
• قالی متوسط: سجاده یا دوذرعی، در ابعاد 140 × 220 cm و 200 × 140 cm
• قالی بزرگ: پرده‌ای، در ابعاد 150 × 250 cm و 170 × 280 cm
• فرش کوچک: در ابعاد تقریبی 200 × 300 cm و 250 × 350 cm و اندازه‌های مشابه
• فرش در اندازه متوسط: در ابعاد تقریبی 270 × 370 cm و 300 × 400 cm و سایزهای مشابه
• فرش بزرگ: با ابعاد تقریبی 360 × 430 cm، 350 × 460 cm و سایزهای مشابه
• فرش بسیار بزرگ: در سایزهای تقریبی 400 × 500، 450 × 600 و اندازه‌های مشابه
• فرش بی‌نهایت بزرگ: این فرش ناحیه‌ای به وسعت 60 ـ 50 مترمربع و حتی بزرگتر را می‌پوشاند و فقط به صورت سفارشی بافته می‌شود. به علاوه دو سایز فرش دیگر نیز در ایران بافته می‌شود که یکی از آنها کناره با ابعاد 100 ت 70 سانتیمتر عرض و 1600 ـ 280 سانتیمتر طول است، فرش دیگر کلگی است که عرض آن تقریباً 180 ـ 120 سانتیمتر و بلندی آن 500 ـ 380 سانتیمتر است و معمولاً برای پوشاندن راهرو به کار برده می‌شود یا بالا یا پایین فرش سالن انداخته می‌شود. کناره فرش دیگری است که در بخش‌های مختلفی از ایران با عرض تقریبی 80 ـ 60 سانتیمتر و طول 300 ـ 150 سانتیمتر بافته می‌شود و خرک (Kharak) باریک نیز نامیده می‌شود.

شکل‌های مختلف قالی

شکل فرش و قالی به اندازه سایز آن تنوع ندارد. رایج‌ترین شکل قالی چهارگوش است، در ادامه متداول‌ترین شکل‌های موجود در بازار فرش را معرفی می‌کنیم.

راهنمای انتخاب سایز فرش دستباف ایرانی

فرش مناسب هر اتاق را باید با توجه به بزرگی اتاق، مبلمان آن و البته دکوراسیون دلخواه خود انتخاب کنید.

شگرد چسب کاغذی برای تعیین اندازه فرش

برخی افراد صرفاً با نگاه کردن به اتاق می‌توانند درباره فرش دلخواه خود تصمیم بگیرند. حال آن که عده‌ای برای تصمیم‌گیری و ایده گرفتن به یک راهنمای تصویری نیاز دارند. اگر شما هم در دسته دوم قرار دارید، می‌خواهیم یک شگرد جالب را به شما یاد بدهیم. فرض کنیم که طبق برآورد شما یک فرش نه در دوازده اینچ برای فضای خالی مناسب است. دورتادور کف را، در قسمتی که می‌خواهید با فرش بپوشانید، با چسب کاغذی علامت بزنید. حالا عقب بروید و ببینید که آیا از نتیجه راضی هستید یا خیر. بیش از حد بزرگ است؟ ناحیه هشت در ده اینچ را امتحان کنید و ببینید که بهتر می‌شود یا خیر.

می‌خواهید یک قالی گرد بخرید؟ قطر قالی را تعیین کنید و همین کار را با چسب کاغذی انجام دهید.

یک راه دیگر برای استفاده از چسب کاغذی این است که در امتداد لبه‌های ناحیه‌ای که می‌خواهید فرش را پهن کنید، چسب بزنید. سپس عقب بروید و ببینید این وضعیت را می‌پسندید یا خیر. اگر دوست داشتید که فرش به همین بزرگی باشد، عرض و طول این ناحیه، ابعاد فرش دلخواه‌تان است. چند بار آزمون و خطا لازم است، اما در نهایت اندازه مناسب را به دست می‌آورید و می‌توانید یک خرید ایده‌آل داشته باشید. مسلماً نمی‌خواهید که یک فرش بسیار کوچک یا بسیار بزرگ را تهیه کنید، بنابراین اندکی برای این اندازه‌گیری وقت بگذارید تا پولتان هدر نرود.

سایز فرش متناسب با مبلمان

لازم به گفتن نیست که هنگام تعیین اندازه فرش باید مبلمان اتاق را نیز در نظر بگیرید. شکل زیر راهنمای مختصر اما جامعی است که می‌توانید با توجه به آن و با در نظر گرفتن مبلمان اتاق، سایز مناسب فرش را انتخاب کنید.

نکته‌های مهم برای دکوراسیون خانه

• فرش اتاق نشمین باید آن‌قدر بزرگ باشد که مبل کاملاً روی آن قرار بگیرد، در غیر این صورت مبلمان وضعیت پایداری نخواهد داشت. اگر نمی‌خواهید میل روی فرش قرار بگیرد، اندازه فرش را به گونه‌ای انتخاب کنید که بتوانید مبلمان را دور فرش بچینید.
• هنگام اندازه‌گیری باید بسیار دقیق باشید. در این حالت بهتر است که بین دو فرش کوچکتر و بزرگتر، سایز کوچکتر را انتخاب کنید. همچنین باید کف را، به همان اندازه‌ای که بین مبلمان و لبه‌های فرش فاصله داده‌اید، در تمام جهات خالی بگذارید؛ در غیر این صورت چیدمان مرکزیت نخواهد داشت.
• اگر می‌خواهید برای اتاق ناهارخوری فرش بخرید، بهتر است فرشی بخرید که آن‌قدر بزرگ باشد تا زیر میز را کاملاً بپوشاند و وقتی صندلی‌ها را بیرون می‌کشید، صندلی‌ها کماکان روی فرش باشد. اگر وقتی صندلی‌ها را بیرون می‌کشید، پایه‌های صندلی بیرون فرش قرار بگیرد، وقتی فرد صندلی را پس از نشستن رو به جلو و به سمت میز می‌کشد، پایه‌های صندلی به لبه‌های فرش گیر خواهد کرد. این سایش‌های مداوم باعث از بین رفتن و فرسایش سریع فرش می‌شود.

اگر می‌خواهید فرشی بخرید که تمام اتاق را بپوشاند، به خاطر داشته باشید که اگر حداقل 12 اینچ بین لبه‌های فرش و دیوار خالی بماند، بهتر از آن است که فرش کل کف را بپوشاند.