فرشبافی هنر دیرینه‌ای در فرهنگ ایران زمین است که بیش از دو هزار سال قدمت دارد. بافت یک فرش بزرگ و نفیس با نقش و نگارهای گل و بته و طرح‌های دیگر ماه‌ها یا حتی سال‌ها زمان می‌برد. فرش‌های دستباف ایرانی را می‌توان به سه اندازه بزرگ (سه در چهار متر)، متوسط (دو در سه متر) و کوچک (یک در یک و نیم متر) تقسیم کرد. برای بافت هر 70 سانیتمتر از یک فرش ابریشمی بزرگ به اندازه 24 متر مربع حدود یک ماه وقت گذاشته می‌شود. دو معیار ارزش‌گذاری و تعیین کیفیت فرش، گره‌های محکم و کوچک و طرح ظریفی است که به وضوح در جلو و پشت فرش دیده می‌شود. پشم مرغوب یک فرش دستباف ایرانی چرب و سرشار از لانولین است. اگر قصد خرید فرش دستباف دارید، بهتر است فرش را از یک فروشگاه معتبر و یک فروشنده مورد اطمینان خریداری کنید.
سوالات رایج درباره فرش دستباف: پاسخ 19 پرسش مهم درباره قالی ایرانی
فرش دستباف کردی: نحوه بافت قالی کردستان الهام گرفته از طبیعت
10/07/2018
رنگ های متداول در فرش ایرانی: رنگ زمینه و گل های قالی دستباف
12/07/2018هر فرش دستبافت ایرانی یک اثر هنری منحصر به فرد و باارزش است. فرش با توجه به کیفیت و زیبایی بدیع آن به عنوان یک اثر هنری ارزش‌گذاری می‌شود. فرش دستباف ایرانی با زدن تعداد بی‌شماری گره و با پشم اعلاء بافته می‌شود، اما اگر فرش نقشه پیش‌پاافتاده‌ای داشته باشد و ترکیب رنگ آن روحبخش و چشم‌نواز نباشد، ارزش بالایی نخواهد داشت. فاکتورهای پایه‌ای مانند تعداد گره‌ها در هر اینچ مربع از فرش تاثیر چندانی بر قیمت فرش ندارد. آیا یک تابلوی نقاشی را با توجه به تعداد ضربه‌ی قلم‌مو برای خلق یک تصویر خریداری کنید؟ ارزش‌گذاری فرش هم هنر و هم علم است، هر فردی صلاحیت تعیین ارزش فرش را ندارد. همکاران ما خوشحال می‌شوند که هنگام بازدیدتان از فروشگاه فرش دستبافت بردبار، نکات مهمی را درباره ارزش فرش به شما یاد بدهند و به پرسش‌هایتان پاسخ بگویند.
فروشگاه فرش دستبافت بردبار ارائه دهنده مجموعهای از نفیس‌ترین و مرغوب‌ترین فرش‌های دستباف ایرانی از علاقه مندان جهت بازدید و خرید فرش دستباف ایرانی دعوت به عمل می‌آورد.
آدرس: اصفهان، میدان نقش جهان، خیابان پشت مطبخ، پلاک 2+11
همچنین جهت هماهنگی و ثبت نام در تورهای تخصصی فرش به اقصی نقاط کشور می‌توانید با شماره زیر تماس حاصل فرمایید.
09301183851مراحل تولید فرش دستباف ایرانی از ابتدا تا پایان چیست؟
ابتدا هنرمند طراح نقشه فرش را می‌کشد. سپس پشم با توجه به رنگ‌های آمده در نقشه رنگ می‌شود. دار قالیبافی تقریباً شبیه چنگ است، به جز آن که شکل V شکل چنگ را ندارد و چهارگوش است، همچنین از بالا تا پایین دار رشته‌های متعدد نخی کشیده می‌شود که به آنها تار می‌گویند. قالیباف پشم رنگی را مطابق نقشه دور این تارها گره می‌زند تا سطح نرم و رنگارنگ فرش به تدریج شکل بگیرد و بافته شود. قالیباف پس از آن که یک رج کامل را گره‌زنی کرد، رشته نخ‌هایی از جنس پنبه یا پشم، به نام پود را روی رج بافته شده قرار می‌دهد و با شانه یا دفّه قالیبافی محکم روی پود می‌کوبد. سپس بافت رج جدید را شروع می‌کند و این فرایند را آن‌قدر ادامه می‌دهد تا فرش کامل شود. فرش دستباف ایرانی از هزاران گره تشکیل می‌شود و بافت آن معمولاً به چندین ماه کار پرزحمت و دقیق نیاز دارد.
بافت فرش دستباف ایرانی چقدر طول می‌کشد؟
مدت زمان بافت فرش به اندازه آن، تعداد بافندگان، تراکم گره‌ها و پیچیدگی طرح بستگی دارد. مهارت و زمانی که برای بافت فرش لازم است، مبهوت کننده است. برای بافت یک فرش ‘8*’10 لازم است که سه بافنده شش تا هشت ماه روی آن کار کنند. بدیهی است که بافت فرش‌های نفیس‌تر زمان‌برتر است.
قالی دستباف چقدر عمر می‌کند؟
طول عمر قالی دستباف به کیفیت آن بستگی دارد. بسیاری از قالی‌های دستباف مرغوب چندین نسل در یک خانواده باقی می‌ماند. فرش دستباف نفیس کالایی شکننده و آسیب‌پذیر نیست و سختی و دوام آهن را دارد. اما رمز دوام و ماندگاری فرش دستباف چیست؟ فرش دستباف باکیفیت از پشم مرغوب بافته می‌شود. پشم مرغوب از چه نظر مهم است؟ پشم ارزان و پست مانند نوک خشک شده‌ی مو، شکننده است و دائم می‌ریزد. پشم ارزان خاصیت ارتجاعی ندارد و پرزها به سرعت در هم فرومی‌رود و ظاهر کهنه‌ای به فرش می‌دهد. پشم ارزان فاقد لانولین، یعنی لک‌گیر طبیعی پشم است و بنابراین به راحتی لک می‌شود. حال آن که پشم مرغوب خاصیت ارتجاعی دارد و منعطف است و در برابر لک شدن مقاوم است. اما چرا اکثر فرش‌ها از پشم اعلاء بافته نمی‌شود؟ در پاسخ باید گفت که پشم مرغوب گران است و برای بافت فرش از مقدار زیادی پشم استفاده می‌شود. حتی در بسیاری از فراورده‌های دستباف نیز اقتصادی رفتار می‌شود و پشم ارزان به کار برده می‌شود. به جز مرغوبیت فرش، ساختار فرش و تکنیک و مهارت بافت آن نیز بر دوام آن اثر می‌گذارد. تک تک گره‌های فرش دستباف در محل معینی از روی نقشه زده می‌شود. حال آن که در فرش‌های ترکیبی دستی ـ ماشینی (hand-tufted) از لاستیک لاتکس برای ثابت نگه داشتن پشم استفاده می‌شود. لاتکس پس از مدت کوتاهی متلاشی و تبدیل به پودر می‌شود که همه جا را کثیف می‌کند. به علاوه الیاف پشمی فرش نیز درمی‌آید. بنابراین اگر فرش زیبایی می‌خواهید که مانند آهن بادوام باشد، فرش دستبافی بخرید که با پشم مرغوب بافته شده باشد. مطمئن باشید که از این خرید پشیمان نخواهید شد. اگر علاقه دارید نکات مهم هنگام برای خرید آگاهانه فرش دستباف ایرانی را بدانید می توانید این مطلب را مطالعه کنید.
مواد طبیعی و شیمیایی برای رنگرزی نخ قالی بافی چه تفاوتی دارند؟
رنگزاهای گیاهی از مواد طبیعی مانند ریشه‌های گیاهان، پوست درختان و حتی حشرات تهیه می‌شود. خامه‌ی تمام فرش‌های دستبافت تا اواسط سده‌ی نوزدهم میلادی با مواد گیاهی رنگرزی می‌شد. رنگزاهای شیمیایی جدید هستند و معمولاً پایه‌ی کرومی دارند. اکثر فرش‌های امروزی با رنگزاهای جدید رنگ می‌شود، چون دامنه‌ی تولید رنگ آنها گسترده‌تر از رنگزاهای گیاهی است. تاجرانی که فقط فرش‌های رنگ شده با مواد طبیعی را خرید و فروش می‌کنند، معتقد هستند که دلیل رنگ زیبا و درخشان فرش‌های عتیقه استفاده از رنگزاهای طبیعی است و نظر مثبتی نسبت به فرش‌های رنگ شده با مواد شیمیایی ندارند. این نظر منفی از قصد تاجران فرش برای گمراه کردن مشتریان و فروختن فرش‌های رنگ شده با مواد طبیعی با قیمت گزاف سرچشمه می‌گیرد یا نشان دهنده‌ی بی‌اطلاعی آنها درباره‌ی فرش‌های عتیقه است. رنگزاهای مدرن گزینه‌هایی جدید برای خلق فرش‌های زیبا و چشمگیر به شمار می‌آیند. اگر سری به موزه‌های هنری بزنید، فرش‌های آنتیک باارزشی را می‌بینید که با رنگزاهای طبیعی رنگ شده است. رنگ این فرش‌ها پس از گذشت ده‌ها سال همچنان زنده و روحبخش است و فرش رنگ پس نداده است. درهر حال نظر کارشناسان فرش این است که خریدار فرش را برمبنای زیبایی آن و نه روش رنگرزی خامه‌ی آن انتخاب می‌کند. شما عزیزان می توانید برای آشنایی بیشتر با انواع فرش عتیقه و نحوه مراقبت از آنها این مطلب را بخوانید.
چگونه می‌توان از کیفیت فرش دستباف مطمئن شد؟
عامل‌های متعددی بر کیفیت فرش اثر می‌گذارد که از آن جمله می‌توان به کیفیت پشم به کار برده شده، انجام شدن پشم‌چینی یا نخ‌ریسی با دست یا دستگاه، سفید کردن یا نکردن پشم قبل از رنگرزی، نوع رنگزاهای مورد استفاده، تراکم گره‌ها، شستشوی شیمیایی فرش و … اشاره کرد. جالب است بدانید که نژاد گوسفندان، شرایط جوی محل زیست رمه گوسفندان، سن گوسفندان، فصل پشم‌چینی بر کیفیت پشم اثر می‌گذارد، به علاوه کیفیت پشم بخش‌های مختلف بدن گوسفند با هم تفاوت دارد. اگر مطمئن نیستید که بتوانید کیفیت فرش را به درستی ارزیابی کنید، بهتر است به قدرت قضاوت خود در شناخت افراد متکی شوید. فرش را از فروشنده‌ای بخرید که به او اعتماد دارید.
سایز فرش را بر چه اساسی انتخاب کنیم؟
فرش اتاق ناهارخوری باید حداقل دو پا از هر چهار طرف میز بیرون بزند. به این ترتیب به راحتی می‌توانید صندلی‌ها را جلو و عقب بکشید. اگر از کناره‌های میز هم استفاده می‌کنید، این توصیه را برای کناره‌ها نیز رعایت کنید. قانون فرش کردن اتاق‌های دیگر این است که مبلمان باید به طور کامل روی فرش قرار بگیرد یا کاملاً بیرون آن باشد. اتاق‌های بزرگ را می‌توانید با توجه به نوع چیدمان با یک فرش بزرگ یا چند فرش کوچکتر مفروش کنید. یک فرش بزرگ تمام فضای اتاق را به هم متصل می‌کند و آن را صمیمی‌تر نشان می‌دهد. دقت کنید که بین فرش و دیوار حداقل هشت اینچ فاصله باشد. البته لازم نیست که این فاصله از هر چهار طرف یکسان باشد. فرش‌ها در اندازه‌های متفاوتی بافته می‌شوند، بنابراین بهتر است قبل از تصمیم‌گیری و خرید فرش از کوچکترین و بزرگترین اندازه‌های فرش مطلع شوید. اگر دور اندازه‌های فرش‌های فرضی خود را چسب بزنید و خط بکشید، چشم‌انداز واضح‌تری از چیدمان مورد نظر خود پیدا می‌کنید و بهتر می‌توانید تصمیم بگیرید.
آیا نور خورشید باعث پریدن رنگ فرش می‌شود؟
تابش معمولی نور خورشید باعث رفتن رنگ فرش نمی‌شود. پشم فرش‌های نفیس معمولاً با رنگزاهای مرغوب‌تری رنگ می‌شود که عموماً در نساجی و برای رنگ کردن پارچه کاربرد دارد. بنابراین رنگ فرش دستبافت در برابر نور مقاوم است و رنگ فرش دستباف به سادگی نمی‌رود. اما اگر فکر می‌کنید که اتاق‌تان بیش از حد آفتاب‌گیر است، بهتر است شیشه‌ها را آنتی UV کنید و یا از پرده‌های ضخیم‌تر یا کرکره‌ای استفاده کنید.
معنی تصاویر و شکل‌های فرش دستباف ایرانی چیست؟
بعضی فرش‌های دستباف ایرانی، البته نه تمام آنها معنایی در خود نهفته دارند. برای مثال طرح مثلثی شکلی در یک سر سجاده فرش بافته می‌شود، این سر فرش هنگام نماز خواندن باید به سمت کعبه انداخته شود. درخت بزرگی که در مرکز فرش‌ها بافته می‌شود به درخت زندگی معروف است و نمادی از جاودانگی روح و ارتباط آن با جهان معنوی بالا به شمار می‌آید. طرح سر و دو دست به دوران پیش از تاریخ نسبت داده می‌شود و نمادی از قدرت خدایان دانسته می‌شود. بااین حال اگر فروشنده‌ای در وصف معنای نمادین المان‌های یک فرش با حالتی شاعرانه شروع به سخنوری کرد، در صداقت گفتارش شک کنید، چون اکثر بافنده‌ها از معنای نمادین نقش و نگارهای مختلف اطلاع ندارند و صرفاً طرح‌هایی را می‌بافند که از مادران خود یاد گرفته‌اند، بنابراین قصد انتقال دادن معنای خاصی را ندارند.
چطور فرشم را هر هفته تمیز کنم؟
اگر از فرش دستبافتان به خوبی مراقبت کنید، می‌توانید آن را به عنوان ارثیه‌ای ارزشمند برای نسل‌های بعدی به یادگار بگذارید. تمیز کردن و شستشوی دوره‌ای فرش تاثیر بسزایی در حفظ زیبایی و ارزش عمر در گذر زمان دارد و یک تاجر مجرب فرش از همان ابتدا به خریدار فرش دستباف تاکید می‌کند که باید از فرش باارزش خود به خوبی مراقبت کند. اگر فرش را در فواصل بین زمان‌های شستشو به طور منظم جاروبرقی بکشید، عمر فرش بیشتر می‌شود، اما به خاطر داشته باشید که فرش دستبافت یک اثر هنری است و در تمام مراحل نگهداری و تمیز کردن آن باید جانب احتیاط را رعایت کنید. کارشناسان فرش معتقد هستند که مکش جاروبرقی برای زدودن موی انسان و حیوانات خانگی از روی فرش بسیار مفید است. سعی کنید که ریشه‌های فرش را جارو نکشید، درهر حال اگر ریشه‌های فرش به مرور زمان آسیب دید، نگران نشوید، چون به راحتی می‌توان آنها را تعویض کرد. اکثر ریشه‌ها از جنس پنبه است و به اندازه پشم بادوام نیست. جالب است بدانید که ریشه‌های پوسیده ارزش فرش را بالاتر می‌برد. مادامی که گره ریشه‌ها محکم باشد، فرش نیز استحکام خود را حفظ می‌کند. ریشه‌های فرش را به‌هیچ وجه کوتاه نکنید، چون این کار به شدت از ارزش فرش می‌کاهد.
برای شستشوی اساسی فرش باید چکار کنم؟
اکثر فرش‌های دستباف به مدت حداقل 20 ـ 10 سال نیازی به شستشوی اساسی ندارند. برای شستن فرش دستباف از شوینده‌ها یا مواد شیمیایی خورنده استفاده نکنید، چون این مواد با رنگ فرش، به ویژه رنگ‌های طبیعی واکنش می‌دهد. می‌توانید فرش‌تان را به قالی‌شویی ببرید و کار را به کاردان بسپارید، اما خودتان هم می‌توانید فرش‌تان را در حیاط با صابون معمولی بشویید. مقدار بسیار کمی صابون، پودر لباسشویی معمولی، شامپوی مو و … را روی فرش بریزید و با انگشتان پا یا دست روی فرش بکشید و شلنگ آب را روی فرش بگیرید. فرش را کاملاً آب بکشید تا صابونی که بین پرزهای فرش گیر کرده، بیرون بیاید و فرش خشک و سفت نشود. پرزهای فرش را با دست یا کنار خاک‌انداز فشار بدهید تا آب اضافی آن خارج شود. قبل از شستشوی فرش به جهت خواب پرز فرش توجه کنید. فرش باید روی سطح صاف خشک شود. پس از آن که فرش خشک شد، دست یا جاروبرقی را در خلاف جهت خواب فرش بکشید تا پرزهای آن بلند شود.
منظور از تعداد گره در اینچ مربع چیست؟
گره‌هایی که بافنده با نخ پشمی به تارهای فرش می‌زند، بافت فرش را تشکیل می‌دهد. گره‌های یک فرش دستباف نفیس با دست زده می‌شود و اگر فرش را به پشت خم کنید و بین الیاف آن را نگاه کنید، این گره‌ها را می‌بینید. تعداد گره‌های فرش‌های نفیس ابریشمی به 800 گره در هر اینچ مربع می‌رسد.
فاکتورهای ارزش‌گذاری فرش چیست؟
قیمت فرش با توجه به عامل‌های متعددی مانند عمر، رنگ، اندازه، طرح، وضعیت، kpsi (تعداد گره‌ها در اینچ مربع)، مواد (پشم، ابریشم، پنبه) و کمیاب بودن آن تعیین می‌شود. به علاوه زحمت و تلاشی که صرف بافت فرش شده است، نیز بر قیمت آن اثر می‌گذارد. برای مثال بافت فرش دستباف ایرانی بسیار پرزحمت است و برای بافت آن از مواد خام بیشتری استفاده می‌شود، بنابراین طبعاً قیمت آن بالاتر از فرش‌های عشایر است.
منظور از “طرف روشن” و “طرف تیره” فرش چیست؟
تمام فرش‌های دستباف یک طرف روشن و یک طرف تیره دارند که با توجه به جهت خواب پرز فرش ایجاد می‌شود. قالیباف پس از یافتن هر رج، با دفّه روی پود و گره‌ها می‌کوبد تا بافت فرش محکم و منسجم شود، در نتیجه پرزهای فرش به سمت پایین متمایل می‌شود. بنابراین پس از آن که فرش تمام می‌شود و از روی دار پایین آورده و روی زمین پهن می‌شود، اگر در جهت این شیب به فرش نگاه کنید، سایه روی فرش انداخته می‌شود و فرش تیره‌تر به نظر می‌رسد. بالعکس فرش از طرف دیگر و از آن سوی خواب پرزها روشن‌تر دیده می‌شود. برای تعیین طرف تیره فرش کافی است که پایین فرش بایستید و دستتان را به طرف خودتان بکشید، در این حالت پرزهای فرش نرم‌تر حس می‌شود. بالعکس اگر هنگامی که دستتان را روی فرش می‌کشید، پرزها را زبرتر حس کنید، باید بدانید که دارید به طرف روشن فرش نگاه می‌کنید.
چرا رنگ بعضی نقاط فرش با هم تفاوت دارد؟
اختلاف رنگ یکی از ویژگی‌های عادی فرش دستباف است و اصطلاحاً به آن ابرش گفته می‌شود. ابرش غالباً نتیجه‌ی تغییر کردن رنگ خامه‌ها در دیگ رنگرزی است. ابرش زمانی ایجاد می‌شود که فرش در شرایط ابتدایی، یعنی در وضعیتی بافته شود که هر دیگ فقط 20 یا 30 گالن ظرفیت دارد، حال آن که دیگ‌های رنگرزی مورد استفاده در کارگاه‌های شهری گنجایش 500 یا 1000 گالن را دارد. البته ابرش دلایل دیگری نیز دارد. ممکن است نوع و رنگ طبیعی پشم‌های استفاده شده در یک فرش با هم تفاوت داشته باشد، از آنجایی که جذب رنگ هر نوع پشم اندکی با نوع دیگر متفاوت است، با ابرش مواجه می‌شویم. همچنین اگر پشم با دست نخ‌ریسی شود، تنش نخ‌ریسی همواره ثابت نیست و در نتیجه ظرفیت جذب رنگ خامه نیز تغییر خواهد کرد.
چرا اکثر فرش‌ها با پشم بافته می‌شود؟
پشم به دلیل زیبایی و دوام بالا برای بافت فرش به کار برده می‌شود، به علاوه پشم نسبت به الیاف دیگر در برابر رفت و آمدهای مکرر مقاومت بالاتری دارد. پشم گرد و غبار خشک را مخفی می‌کند و این آلودگی‌ها تا مدت طولانی آسیب چندانی به فرش نمی‌زند. پشم یک عایق عالی است و این خاصیت کمک می‌کند که خانه در زمستان گرم‌تر و در تابستان خنک‌تر شود. البته پشم در کیفیت‌های مختلفی عرضه می‌شود، پشم ارزان‌تر به راحتی لک می‌شود و برای خانه‌هایی که کودک خردسال یا حیوان خانگی دارند، مناسب نیست.
اگر فرش دستبافتم لک شد، چکار باید بکنم؟
اگر چیزی فرش‌تان ریخت، سریع برای پاک کردن لکه اقدام کنید. تا جایی که می‌توانید ماده‌ای را که روی فرش ریخته با یک دستمال تمیز یا دستمال حوله‌ای آشپزخانه جمع کنید. یک فنجان آب سرد را با یک قاشق چایخوری شوینده ملایم مخلوط کنید، این محلول برای پاک کردن اکثر لکه‌ها کافی است. مخلوط آب و سرکه سفید نیز برای پاک کردن لکه‌ی ادرار حیوانات مناسب است. سرکه ادرار را قبل از جذب شدن و آسیب زدن به فرش خنثی می‌کند. از پاک کننده‌ها یا مواد شیمیایی قوی استفاده نکنید، چون مواد شیمیایی با رنگزای فرش واکنش می‌دهد و آسیب جدی به فرش، به ویژه فرش‌های رنگ شده با مواد طبیعی می‌زند. مسئولیت تمیز کردن فرش با هر ماده دیگری به جز آب و صابون ملایم با خودتان است. از شامپو فرش‌های آماده نیز استفاده نکنید، چون این مواد معمولاً برای تمیز کردن مواد مصنوعی مناسب است و پشم طبیعی فرش را خراب می‌کند.
طبقه‌بندی فرش بر اساس عمر آن چگونه انجام می‌شود؟
- قدیمی: کمتر از 50 سال
- نیمه عتیقه: 80 ـ 50 سال
- عتیقه یا آنتیک: بیشتر از 80 سال
پرزهای فرش با توجه به چه نکته‌ای روگیری و کوتاه می‌شود؟
هر چه تعداد گره‌های فرش بیشتر باشد، پرزهای فرش کوتاه‌تر روگیری می‌شود تا طرح آن با وضوح بهتری دیده شود. برای مثال فرش ابریشمی با 1000 ـ 900 گره در هر متر مربع کوتاه روگیری می‌شود تا طرح ظریف آن به خوبی دیده شود.
کارکرد ریشه فرش چیست؟
ریشه فرش در واقع انتهای نخ‌های تار است که از بالا تا پایین فرش کشیده شده است و بنابراین ساختار فرش را تشکیل می‌دهد. ریشه‌ها پس از اتمام بافت فرش، گره زده می‌شود تا تار و پود آن از هم باز نشود.
“کپی فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است”
یک دیدگاه