کیفیت فرش دستباف بیرجند
قالی دستبافت بیرجند در استان خراسان جنوبی ایران بافته می‌شود. در این ناحیه فرش‌هایی با کیفیت متوسط با استفاده از نخ‌هایی پشمی در رنگ‌های آبی تیره، حنایی، خرمایی، شتری و کرم روی چله پنبه‌ای بافته می‌شود و بخش‌هایی از نقشه نیز با ابریشم بافته می‌شود تا جلوه بیشتری پیدا کند. فرش‌های بیرجند در اندازه‌های مختلف بافته می‌شود، هرچند مشتریان خارجی فرش‌های بزرگتر را بیشتر می‌پسندند.
قالی دستباف بیرجند معمولاً با نقشه هراتی یا ترنج گرد زیبایی بافته می‌شود که نقوش تکرارشونده آن را در میان گرفته‌اند.
جزئیات حاشیه‌های بیرجند تحسین‌برانگیز است؛ این پرجزئیات بودن حاشیه‌ها بدون دلیل نیست. هنرمندان فرشباف بیرجندی معتقد هستند، همان طور که یک قاب تزئینی زیبا ارزش تابلو نقاشی را بالاتر می‌برد، حاشیه فرش نیز جلوه و ارزش زمینه فرش را بیشتر می‌کند. فرش بیرجند عموماً با نقشه هراتی (ماهی) بافته می‌شود.
نقشه فرش‌های بیرجند می‌تواند با یا بدون لچک و ترنج باشد. فرش‌های مزین به نقش لچک ترنج دایره‌ای زیبا و بزرگ در وسط دارند که شبیه به خورشید درخشان است. بیرجند در گذشته “سرزمین خورشید تابان” گفته می‌شد، شاید این توصیف خاستگاه نقش ترنج در فرش بیرجند باشد. دیگر نقشه‌های متداول در فرش‌های دستبافت بیرجند عبارت است از:
- ربعی سعدی: گل‌ها و گیاهان و خطوط درهم تنیده که اصطلاحاً طرح اسلیمی گفته می‌شود.
- کله اسبی
- خشتی: مستطیل‌های آجر که به شیوه‌ای یکنواخت روی فرش قرار گرفته‌اند.
- افشان: گل‌ها، برگ‌ها، شاخه‌ها، درختان، پرندگان، حیوانات و خطوط مارپیچی که کل زمینه را پر می‌کند.
- محرمات: طرح رنگارنگ راه‌راه
فرش بیرجند در عرصه بین‌المللی با نام “فرش مود” شناخته می‌شود، چون مود نام ناحیه‌ای از بیرجند است که سبک فرشبافی منحصر به فردی دارد، فرش مود با گره‌های فارسی یا نامتقارن بافته می‌شود.
بازه زمانی 1320 ـ 1310 دوران اوج شکوفایی صنعت فرش در بیرجند بود و کیفیت بالا ی فرش‌های بیرجند معروفیتی جهانی را برای آن به ارمغان آورد. ازآنجایی که بیرجند نقش مهمی در صنعت فرش ایران دارد، تقریباً تمام پژوهشگران و تاریخ‌نگاران فرش به آن اشاره کرده‌اند، برای نمونه تاجر بریتانیایی بازنشسته فرش، سیسیل ادواردز در کتاب “فرش ایران” به طور مبسوط به فرش بیرجند پرداخته است، کتاب “فرش ایران” راهنمای جامعی درباره صنعت فرش ایران در قرن بیستم است.
یک دیدگاه