رنگ های متداول در فرش ایرانی: رنگ زمینه و گل های قالی دستباف

رنگ یکی از مهم‌ترین نکاتی است که هنگام انتخاب فرش به آن توجه می‌شود. رنگ فرش تاثیر انکارناپذیری بر ظاهر و جو اتاق دارد و رنگ مناسب می‌تواند به فضا جان ببخشد. فرش‌های دستباف و ماشینی در تنوع بی‌نظیری از رنگ و طرح تولید می‌شوند. رنگ فرش کل اتاق را تحت الشعاع قرار می‌دهد، بنابراین دقت کنید که رنگ فرش را با دقت و هوشمندانه انتخاب کنید. به علاوه هر رنگ فرش معنایی را در خود نهفته دارد. استادکاران رنگرز پشم را قبل از تحویل دادن به هنرمندان فرشباف رنگ می‌کنند. پیش از مطرح شدن رنگزاهای مصنوعی از مواد معدنی و گیاهی برای درآوردن پشم به طیف وسیعی از الوان چشم‌نواز استفاده می‌شد. ریشه روناس یک رنگزای قوی را در خانواده قرمز به دست می‌داد و به همین دلیل یک منبع مناسب و پرطرفدار برای رنگ کردن پشم نخ‌ریسی شده محسوب می‌شد. عشایری که مبدعان تکنیک‌های پیچیده‌ی فرشبافی ایران به شمار می‌آیند، از انواع موجودات دریایی، حشرات و گیاهان بومی و وارداتی برای خلق رنگ‌های چشم‌نواز استفاده می‌کردند. حلزون، سوسک، انواع گل و بذر، از قرمزدانه گرفته تا انار خشک شده برای آفرینش رنگ‌های مسحورکننده‌ی قالی‌های پرنقش و نگار به کار برده می‌شد.

رنگ‌های فرش‌های دستباف ایرانی و شرقی

یکی از جذاب‌ترین جنبه‌های فرش ایرانی ترکیب رنگ گرم و روح‌بخش آن است. اکثر فرش‌های ایرانی با استفاده از گیاهان بومی رنگرزی می‌شود که در کوه‌ها و دشت‌های ایران رشد می‌کند. رنگبندی و ترکیب رنگ فرش‌ها و قالی‌های دستباف ایرانی یکی از معیارهای تعیین کننده‌ی ارزش فرش است. هنگام انتخاب رنگ فرش باید به عامل‌های متعددی توجه کنید که در ادامه با آنها آشنا می‌شوید.

ترکیب رنگ مناسب فرش

هر فردی رنگ خاصی را می‌پسندد و ما در اینجا قصد نداریم که تعریفی برای مفهوم زیبایی ارائه دهیم، اما از سویی هر فرهنگی رنگ‌های مختلفی را ترجیح می‌دهد، برای مثال اکثر مشتریان غربی به دنبال فرش‌هایی با زمینه‌های روشن‌تری مانند فرش‌های نائین یا کاشمر با رنگ‌بندی ملایم هستند. در مقابل فرش‌ها و قالی‌های با زمینه‌ی قرمز پررنگ یا قرمز لاکی کاشان یا تبریز هنوز هم خواستاران بی‌شماری در ایران دارد.

رنگزای به کار برده شده برای رنگ کردن پشم یا پنبه

رنگزاهای شیمیایی

اکثر فرش‌های ارزان با مواد شیمیایی رنگ می‌شوند، چون رنگرزی با مواد شیمیایی سریع‌تر و ارزان‌تر است.

رنگزاهای گیاهی

فرش‌های رنگ شده با مواد گیاهی امروزه بسیار کمیاب‌ هستند، اما اگرخوش‌شانس باشید، می‌توانید این نوع فرش‌های زیبا را در میان فرش‌های روستایی یا عشایری ایران پیدا کنید. هنر رنگرزی قدمتی به اندازه تاریخ بشر دارد. انسان‌ها از دیرباز از مواد مختلفی برای رنگ کردن خانه‌ها و حتی بدن‌های خود استفاده کرده‌اند. جدول زیر فقط فهرستی از موادی است که قرن‌ها است در ایران برای رنگ کردن پشم و پنبه به کار برده می‌شود.

تعداد رنگ‌های مورد استفاده در فرش‌های ایرانی

هرچه رنگ‌های بیشتری در فرش به کار برده شده باشد، فرش گران‌تر می‌شود. در بعضی فرش‌های نفیسی که به دست فرشبافان ماهر بافته شده و در موزه‌ها نگهداری می‌شود، قریب به 250 رنگ در فرش دیده می‌شود. آفرینش فرشی با چنین ترکیب رنگ پیچیده‌ای به سال‌ها تجربه و دانش نیاز دارد.

معانی سمبلیک رنگ‌های فرش ایرانی

در پس هر یک از رنگ‌هایی که معمولاً در قالی‌های ایرانی و شرقی به کار برده می‌شود، معنایی نهفته است. تنوع رنگ فرش‌ها بازتابی از ایده‌آل‌ها، عواطف و خصوصیات ایرانیان در گذر زمان است. درونمایه‌های رایج در هنر فرشبافی ایران در تاریخ و اساطیر ایران زمین ریشه دارد و هنوز هم این منابع ارزشمند الهام‌بخش طراحان برای ترسیم نقشه‌های فرش است.

• قرمز: شادی، لذت، زیبایی، شجاعت، شانس و اقبال
• سبز: بهشت، قداست، نوزایی، بهار
• قهوه‌ای: باروری و حاصلخیزی
• زرد/ طلایی: قدرت و شکوه
• آبی: قابل اطمینان و اعتماد بودن، متعهد
• نارنجی: ازخود گذشتگی، پارسایی، فروتنی
• سپید: پاکدامنی، پاکی، صلح و آرامش
• مشکی: مرموز و آرامش‌بخش

راهنمایی برای انتخاب رنگ فرش

راهنمای زیر کمک می‌کند تا فرشی با رنگ ایده‌آل انتخاب کنید.

جنبه‌های کاربردی رنگ فرش

می‌خواهید اتاق را بزرگتر نشان بدهید

فرش‌های روشن‌تر فضا را بزرگتر نشان می‌دهد، این ویژگی، مطلوب بسیاری از مالکان خانه‌های کوچک تا متوسط است. بالعکس اگر می‌خواهید اتاق را دنج و راحت نشان دهید، بهتر است فرشی با رنگ‌های تیره‌تر انتخاب کنید.

می‌خواهید لکه‌ها دیده نشود

اگر بچه کوچک دارید، در خانه اجاره‌ای زندگی می‌کنید یا اهل مهمانی دادن هستید، احتمال لک شدن فرش‌تان زیاد است. سوال این است که بهترین رنگ برای پنهان کردن لکه‌ها کدام است؟ اگر می‌دانید که لک شدن سرنوشت محتوم فرش‌تان است، بهتر است فرشی با رنگ تیره انتخاب کنید.

می‌خواهید گردو غبار دیده نشود

شاید از خودتان بپرسید که پنهان کردن لکه با گرد و غبار چه تفاوتی دارد؟ این دو کاربرد از جهتی به هم شبیه‌ هستند، اما یک تفاوت اساسی نیز با هم دارند. لکه در اثر ریختن چیزی روی فرش ایجاد می‌شود، اما گرد و غبار و آلودگی ناشی از جمع شدن چربی، سایه‌ای تیره و قهوه‌ای رنگ به کل فرش می‌دهد. فرشی که لکه‌ها را به خوبی می‌پوشاند، لزوماً گزینه مناسبی برای خاک نگرفتن و نشان ندادن گرد و غبار نیست. بنابراین اگر می‌خواهید فرش‌تان به مرور کثیفی و گرد و غبار را نشان ندهد، یک فرش چند رنگ با طرح شلوغ انتخاب کنید تا گرد وخاک کمتر دیده شود و معلوم نباشد که فرش تاچه حد به شستشو نیاز دارد.

روانشناسی رنگ فرش

احتمالاً تابه حال قدری با اثر رنگ فرش بر روحیه و روابط بین فردی آشنا شده‌اید. واقعیت این است که این تاثیر ریشه‌ی روانشناختی دارد. در این بخش روانشناسی رنگ فرش را به اختصار توضیح می‌دهیم، شاید همین مقدمه شما را از دوراهی انتخاب رنگ مناسب نجات دهد.

• همه می‌دانند که قرمز رنگی مهیج و تحریک کننده است، اما این توضیح قدری مبهم است. قرمز چه حسی را تحریک می‌کند؟ پاسخ مشخصی برای این سوال وجود ندارد، احساساتی که رنگ قرمز آنها را برمی‌انگیزد به محیط بستگی دارد. با این حال مطالعات نشان داده است که رنگ قرمز علاوه بر به هیجان آوردن فرد، باعث بروز نشانه‌های جسمی تحریک، از قبیل افزایش ضربان قلب و سریع‌تر شدن تنفس نیز می‌شود. عشق، مبارزه‌جویی و گرسنگی احساساتی است که قرمز آنها را برمی‌انگیزد. بنابراین رنگ قرمز برای اتاق خواب یا سالن غذاخوری مناسب است.
• نارنجی اثری شبیه به قرمز، اما در شدت کمتر دارد. رنگ نارنجی فضایی سرزنده، گرم و مهمان‌نواز ایجاد می‌کند. البته سایه‌های مختلف نارنجی معانی متفاوتی دارد. نارنجی به ندرت برای بافت فرش به کار برده می‌شود، اما می‌تواند رنگ مفرحی برای اتاق کودک یا اتاق بازی باشد. نارنجی تیره نیز مانند قرمز برای سالن غذاخوری مناسب است.
• زرد یا طلایی شاداب‌ترین و انرژی‌بخش‌ترین رنگ است. این رنگ به دلیل مرتبط دانستن با پول و طلا نمادی از شکوه و تجمل نیز به شمار می‌رود. این رنگ زرین برای تزریق انرژی و انگیزه در دفتر کار یا برای مفرح و دلنشین کردن اتاق نشیمن و اتاق بازی مناسب است.
• سبز هم رنگ زندگی و هم رنگ ثروت است. رنگ‌های سبز اصلی و سبز روشن نمادی از طبیعت، نوزایی و سلامتی است. سبز‌های تیره‌تر نمادی از ثروت و احتمالاً حرص و آز است. سبز مایل به زرد معمولاً بار منفی دارد و برای نشان دادن حسادت و بیماری به کار برده می‌شود. بنابراین هرجا که می‌خواهید حسی از شادابی و سرزندگی طبیعی را القاء کنید، فرشی به رنگ سبز روشن یا سبز اصلی پهن کنید.
• آبی رنگی آرام‌بخش و بازتابی از آسمان و دریا است. آبی نمادی از خردمندی، اعتماد و وفاداری است. آبی نقطه مقابل قرمز است، این رنگ متابولیسم بدن را آهسته می‌کند و اثری آرام‌بخش دارد. شواهد نشان می‌دهد که رنگ آبی به آرامش ذهن و بدن کمک می‌کند. آبی رنگ محبوب آقایان است. بنابراین از رنگ آبی در اتاق‌هایی که می‌خواهید، جوی آرام داشته باشد، استفاده کنید. رنگ آبی برای اتاق غذاخوری و آشپزخانه مناسب نیست، مگر آن که بخواهید اشتها را سرکوب کنید.
• بنفش ترکیبی از قرمز و آبی و نماد قدرت، تجمل و رفاه است. بنفش روشن یا یاسی برانگیزنده‌ی احساسات عاشقانه و نوستالژی است، اما بنفش تیره احساسات منفی مانند اندوه را القاء می‌کند. بنفش انتخابی ایده‌آل برای اتاق خواب دختران یا اتاق کاری است که قرار است جایگاه قدرت یا ثروت باشد.
• مشکی رنگی رسمی است که قدرت، نیروی شیطانی و رمز و راز را القاء می‌کند. رنگ سیاه یا مشکی یادآور احساس پوچی و احساسات تیره و تاریک است. بااین حال رنگ مشکی در یک ترکیب مناسب، نشان دهنده‌ی وقار و شکوه است. درهرحال هنگام استفاده از رنگ مشکی دقت کنید.
• سپید رنگ پاکدامنی و خلوص است. این رنگ حس پاکیزگی و بی‌گناهی را بیدار می‌کند. سپید رنگ کمال است، چون هرگونه نقص و ناخالصی سپیدی را مخدوش می‌سازد. بااین توصیف سپید رنگ مناسبی است، البته به شرطی که بتوانید آن را تمیز نگه دارید. به خاطر داشته باشید که تمیز کردن فرش سفید سخت است و فرش سفید خاک گرفته آن زیبایی روز اول را نخواهد داشت.
• کرم یا بژ و خاکستری جزء رنگ‌های خنثی هستند. این رنگ‌ها نیز معنی دارند، اما عواطف و احساسات شدیدی را بیدار نمی‌کنند و حتی آرام کننده یا کسالت‌بار محسوب می‌شوند. کرم و خاکستری رنگ‌های پرکاربردی هستند که برای هر اتاقی مناسب‌اند و با طیف وسیعی از رنگ‌های مختلف دیوارها هماهنگ می‌شوند.

رنگ فرش مناسب برای دیوارهای طوسی

اگر دیوارهایتان خاکستری رنگ است، دست‌تان برای انتخاب رنگ باز است. خاکستری رنگی خنثی است که با هر رنگی هماهنگ می‌شود. دیوارهای خاکستری روشن ترکیب ایده‌آلی را با رنگ‌های تیره‌تری مانند آبی سیر، مشکی و قرمز لاکی می‌سازند. اگر دیوارهایتان خاکستری است، احتمالاً می‌خواهید خانه را بزرگتر نشان دهید، بنابراین بهتر است فرش‌هایی با رنگ روشن‌تر، مانند فرش کرم یا چند رنگ انتخاب کنید.

رنگ فرش مناسب برای دیوارهای بژ

فرش‌های با رنگ ملایم و درخشان، مانند آبی روشن، فیروزه‌ای و حتی صورتی انتخابی ایده‌آل برای دیوارهای بژ به شمار می‌آیند. سوال اینجا است که آیا این رنگ‌ها با بقیه اثاثیه خانه نیز تناسب دارند؟ اگر می‌خواهید محافظه‌کار باشید، می‌توانید رنگ دلخواه خود را از میان طیف وسیع رنگ بژ انتخاب کنید، سایه رنگی تیره‌تر یا روشن‌تر از رنگ بژ دیوار را انتخاب کنید تا هم با رنگ دیوار تضاد دلنشینی ایجاد کند و هم خنثی بودن محیط را حفظ کند. بسیاری از فرش‌های چندرنگ یا طرح‌دار و شلوغ برای دیوارهای بژ و کرم مناسب‌ هستند.

“کپی فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است”